Từ vị trí người tị nạn tới chủ nhân huy chương Toán học Fields danh giá

Giáo sư Caucher Birkar là 1 trong 4 nhà toán học vinh dự được trao huy chương Fields – vốn được coi là giải Nobel toán học, hôm 1/8 vừa qua. Ít ai biết rằng ông xuất thân từ gia cảnh bần hàn, từng tới Anh vào năm 2000 xin tị nạn chính trị.

Giáo sư Caucher Birkar là nhà toán học thứ 11 của Đại học Cambridge (Anh) vinh dự được nhận huy chương Fields - giải thưởng được ví như "Nobel của ngành Toán học" nhờ tìm ra cách liên kết các phương trình rời rạc.

Ông Birkar cùng với 3 nhà toán học khác là GS Peter Scholze (Đức), Akshay Venkatesh (Úc) và Alessio Figalli (Italy) được Ủy ban các nhà toán học thế giới trao tặng huy chương Fields tại Rio de Janeiro (Brazil) hôm 1/8.

Thật không may, trong không đầy nửa giờ kể từ khi nhận giải thưởng, chiếc huy chương đựng trong cặp tài liệu được ông Birkar đặt trên bàn tại sảnh đường lễ trao giải đã “không cánh mà bay”. Ba ngày sau, nhà khoa học đã được trao huy chương khác thay thế.

Giáo sư Birkar sinh năm 1978 tại Marivan (Iran) - một thị trấn miền núi nhỏ gần biên giới với Iraq. Mẹ của ông chưa từng được đến trường. Cha của ông cũng chỉ được đến trường trong một thời gian ngắn.

Phát biểu tại Hội nghị các nhà toán học thế giới khi nhận giải thưởng danh giá, giáo sư Birkar trải lòng: “Kurdistan không phải là miền đất lý tưởng cho một đứa trẻ nuôi dưỡng tình yêu toán học. Tôi hy vọng rằng tin vui này sẽ mang nụ cười đến cho 40 triệu người dân tại đó”.

Ông Birkar có niềm đam mê dành cho toán học kể từ khi còn rất trẻ. Ông dành nhiều thời gian cho môn toán kể từ khi còn học trung học.

Tình yêu này tiếp tục được nuôi dưỡng khi ông trở thành sinh viên đại học Tehran (Iran), nơi ông ngắm nhìn những bức chân dung của các nhà toán học từng được trao huy chương Fields trong lịch sử với lòng ngưỡng mộ.

“Tôi không thể tưởng tượng rằng mình sẽ có cơ hội được gặp những con người như vậy cho tới thời khắc bản thân tôi được trao huy chương, tôi không bao giờ nghĩ rằng điều này sẽ trở thành sự thực”, nhà toán học cho biết.

Vào năm cuối của chương trình đại học, ông Birkar tới Anh và quyết định xin tị nạn chính trị để được ở lại đây. Ông nhận bằng tiến sĩ tại đại học Nottingham năm 2004.

Giáo sư Ivan Fesenko, một trong những giáo sư hướng dẫn của ông Birkar, cho biết: “Tôi từng đưa Birkar một số vấn đề Toán học khó để giải quyết. Nếu cậu ấy làm được, cậu ấy sẽ nhận được bằng Tiến sĩ. Thông thường, việc nghiên cứu này phải mất 3-4 năm. Song cậu ấy giải quyết nó chỉ trong vòng 3 tháng.

Giáo sư Caucher Birkar (phải) nhận huy chương Fields hôm 1/8. (Ảnh: EPA)

Cậu ấy vô cùng thông minh. Cảm tưởng như bạn nói chuyện với cậu ấy và nhận ra, cậu ấy có khả năng đoán trước suy nghĩ của bạn tới vài bước. Nhưng cậu ấy không bao giờ lợi dụng điều đó, cậu ấy luôn là một người đầy lòng kính trọng và sẵn sàng giúp đỡ mọi người phát triển”.

Huy chương Fields được trao 4 năm một lần từ năm 1936, cho tối đa 4 nhà toán học dưới 40 tuổi (tính tại thời điểm đầu năm) vì những cống hiến nổi bật cho ngành toán học thế giới. Giáo sư Birkar vô cùng may mắn vì ông đã bước sang tuổi 40 vào tháng 7/2018, tức là huy chương Fields năm nay là cơ hội cuối cùng để ông nhận được giải thưởng danh giá này.

Minh Hương - Theo Báo Dân Trí